Endometrioza jest schorzeniem, przy którym cząstki śluzówki macicy (endometrium) występują poza jamą maciczną. Przejawia się najczęściej bólami menstruacyjnymi, długotrwałymi bólami podbrzusza, bolesnym stosunkiem płciowym i zaburzeniami płodności. Endometrioza jest najczęściej występującym schorzeniem ginekologicznym wieku reprodukcyjnego kobiety. Występuje u 20-50% niepłodnych kobiet i u 50% kobiet cierpiących bólami miednicowymi.
Za normalnych okoliczności hormonalnie zmieniona śluzówka macicy jest wypławiana z jamy macicznej podczas krwawienia menstruacyjnego. Cząsteczki endometrium są wypławiane przez jajowody i do jamy brzusznej. Jedna z teorii powstawania schorzenia zakłada, że identyczny proces hormonalny, jaki przebiega w śluzówce macicy, przebiega również w zagnieżdżonych (implantowanych) cząstkach endometrium w jamie brzusznej i miednicy.
Inna teoria zakłada przebudowę niektórych komórek w jamie brzusznej na komórki podobne endometrium, po powtarzanych stanach zapalnych w małej miednicy kobiety, albo jako reakcję na wyższe poziomy estrogenów (hormonów płciowych kobiety).
Inna teoria immunologiczna zakłada obecność przeciwciał przeciwendometrialnych w organiźmie kobiety, albo obniżenie immunitetu komórkowego. System obronny nie reaguje na występowanie łożysk, nie niszczy ich a tym umożliwia łatwiejsze zagnieżdżenie (implantację) endometrium albo ich przemianę (metaplazję).
Endometrioza zaprzyczynia niepłodność przez tworzenie się zrostów w miednicy kobiety, ograniczają one kontakt wewnętrznych organów rodnych ale także przez zmiany procesów hormonalnych, immunologicznych i biochemicznych, odpowiedzialnych za połączenie komórek zarodowych (zapłodnienie), za rozwój embrionu we wczesnych fazach rozwojowych i jego transferu do jamy macicy.
Endometrioza peritonealna – występowanie łożysk na otrzewnej.
Na otrzewnej można laparoskopem zaobserwować plamki wielkości kilku milimetrów. Ich ubarwienie bywa różne w zależności od stadium rozwojowego łożyska. Łożyska endometriozy, wpierw koloru czerwonawego, absolwują w zasadzie ten sam cykl hormonalny co wyściółki macicy. Prowadzi to do lokalnych zapaleń w okolicy łożysk, które stopniowo się zamykają. W przestrzeni zamkniętej gromadzi się odłączona tkanka i łożyska rosną, zmieniają kolor na niebieski. Stopniowo obniża się w nich ukrwienie tkanki, dochodzi do zabliźnienia. Nastaje ostatnie stadium rozwojowe-endometrioza biała. W wyniku zabliźnienia w okolicy łożyska mogą powstawać okrągłe defekty (otwory) otrzewnej.
Endometrioza ovarialna – występowanie łożysk na jajniku.
Charakterystyczna jest występowaniem ubarwionych łożysk na powierzchni jajnika. Mogą być one zanurzone do głębi jajnika i wytworzyć cystę o wielkości kilku centymetrów. Cysta nazywana jest endometrionem albo cystą endometrialną. Gwoli zawartości brązowej cieczy, bywa oznaczana za dziegciową lub czekoladową.
Endometrioza septum rektowaginalnego – występowanie endometriozy w przegrodzie między pochwą i odbytnicą.
Dla tego typu endometriozy charakterystycznym jest występowanie sztywnych węzełków. Powstają one wskutek tworzenia się tkanki mięśni gładkich i wiązadłowej w okolicy gruczołków endometrialnych. Wymieniony typ endometriozy bywa nieraz oznaczany jako głęboki, ponieważ obejmuje on nietylko wymienioną przegrodę, ale także wiązadła między macicą i kośćmi miednicy. Węzełki mogą powstać również w tkance mięśniowej organów miednicy. Endometrioza ta ulega tylko niewyraźnym zmianom w ciągu cykla menstruacyjnego a przejawia się trwałym i silnym bólem.
Adenomyoza – wystąpienie łożysk wewnątrz tkanki mięśniowej macicy.
Typ nie został izolowany. W większości przypadków towarzyszy mu występowanie endometriozy peritonealnej, często razem z myomami macicy – węzłami mięśniowymi na macicy.
Przejawia się mocniejszym krwawieniem macicznym, bolesną i powiększoną macicą i innymi objawami, charakterystycznymi dla endometriozy, jakimi są bóle menstruacyjne, bolesny stosunek płciowy i długotrwały ból miednicowy.
Diagnozę można postawić na podstawie osądu trudności pacjentki, badaniami klinicznymi w kombinacji z ultradźwiękowymi. Najczęściej rozpoznawana jest aż po wykonaniu laparoskopii.
Konserwatywne – leczenie hormonalne
Sukcesywność metody jest wysoka (75-95%). Niemniej u 25-50% pacjentek do pierwszego roku od ukończenia leczenia mogą trudności powracać. Wrażliwość na leczenie jest indywidualna, w znacznej mierze zależy od indykacji laparoskopowej i histologicznej. Najwyższej sukcesywności można osiągnąć u łożysk peritonealnych (na otrzewnej), mniej sukcesywne jest leczenie hormonalne w endometriozie jajników a skoro bez efektu przypadki septum rektovaginalnego – przegrody między pochwą i odbytnicą.
Stosowane leki blokują sterownicze hormony przysadki mózgowej – hypofizy. Przez ich działanie obniża się poziom hormonów jajnikowych – estrogenów, czym zablokowana zostaje prawidłowa przemiana endometrium. Łożyska endometriozy w trakcie leczenia zmniejszają się i zanikają. Okres leczenia wynosi 3-6 miesięcy. Preparat aplikowany jest najczęściej podskórnie lub w postaci prostego domięśniowego zastrzyku (DIPHERELINE, DECAPEPTYL, ZOLADEX). Do skutków ubocznych terapii należy doczesna utrata menstruacji, depresje, zmiany nastroju, uderzenia krwi i zaburzenia snu. Występują tylko w czasie trwania terapii.
Innym rodzajem leczenia hormonalnego jest stosowanie antykoncepcji hormonalnej. Obniża ona hormonalną stymulację łożysk endometriozy. Leczenie jest jednak mniej efektywne.
Leczenie chirurgiczne
Jeśli endometrioza jest rozpoznana podczas laparoskopii, ważnym elementem leczenia jest chirurgiczne usunięcie łożysk, cyst – endometrionów i rozbicie zrostów. Redukcja łożysk endometriozy zapewnia wyższą efektywność terapii hormonalnej.
O ile kluczowym problemem jest niepłodność, wybór metody leczenia jest indywidualny. Terapia odbywa się potem metodami rozrodu wspomaganego, często w kombinacji z terapią hormonalną i chirurgiczną.
Pokud se snažíte otěhotnět dale jak rok (v případě, že je vám méně než 30 let) nebo déle než 6 měsíců (a jste starší 30 let), neváhejte nás kontaktovat a domluvit si konzultaci.
Případně nám můžete zanechat zprávu přes kontaktní formulář, co nejdříve vás budeme kontaktovat.